Linda Mook en Marc de Graauw
In ons artikel “Wat is SNOMED precies?” hebben we SNOMED browsers besproken. Er zijn meer tools beschikbaar voor taken rondom implementatie van SNOMED. Alle tools en services die zijn ontwikkeld door SNOMED International zijn open source en kunnen gebruikt worden om SNOMED in te bouwen in eigen systemen. In een vorig artikel gaven we voorbeelden hoe SNOMED is gebruikt binnen de Geboortezorg.
Maar wat is nou het verschil tussen een SNOMED referentieset en een waardelijst met SNOMED concepten? En welke tooling gebruik je waarvoor?
- Een SNOMED referentieset is een gespecialiseerde subset van SNOMED CT-concepten, ontworpen voor gebruik in de zorgsector, die gebruik maakt van de complexiteit en hiërarchieën van SNOMED CT om consistente en gestandaardiseerde medische terminologie te ondersteunen.
- Een waardelijst is een opsomming van mogelijke waarden voor een gegevenselement, vaak gebruikt voor eenvoudige invoer en validatie in gebruikersinterfaces. De concepten in een waardenlijst kunnen SNOMED concepten zijn maar er kunnen in een waardenlijst ook concepten uit andere codesystemen voorkomen.
De keuze tussen het gebruik van een SNOMED referentieset en een waardenlijst in een implementatie hangt af van de complexiteit en specificiteit van de medische gegevens die moeten worden beheerd en uitgewisseld. Een ander verschil is dat de waardelijsten geen onderdeel zijn van SNOMED. Beheerders van informatiestandaarden zoals de geboortezorg maken en beheren de waardelijsten en zorgen voor versiebeheer en publicatie. SNOMED referentiesets worden ook inhoudelijk onderhouden door experts maar de publicatie ervan wordt door SNOMED International geregeld, en het versiebeheer volgt de regels zoals vastgesteld door SNOMED international.
Met browsers kunnen SNOMED-concepten worden opgezocht. Je kunt door de hiërarchie navigeren en de eigenschappen van elk onderdeel bekijken. Sommige browsers ondersteunen ook ECL wat staat voor Expression Constraint Language. Dit is een query language waarmee selecties van SNOMED concepten gemaakt kunnen worden. Zo’n selectie kan dan gebruikt worden voor het maken van een nieuwe referentieset of gewoon voor een eenvoudige waardelijst .
Een voorbeeld
Je wilt een lijstje hebben van alle verpleegkundige verrichtingen over het geven van voorlichting. Dit lijstje wil je in een EPD formulier hangen. Deze concepten zitten allemaal in de referentieset met Verpleegkundige Interventies. Met behulp van ECL en de onderstaande 3 SNOMED concepten kan je dit lijstje maken:
99051000146107 |Referentieset met Verpleegkundige Interventies|
260686004 |methode (attribuut)|
425689005 |voorlichten (kwalificatiewaarde)|
“Methode” is een relatie-attribuut in SNOMED. Je wilt dus alleen de concepten selecteren waarbij die “Methode” gelijk is aan “voorlichten” . Je kunt nu met ECL een filter maken in de browser met behulp van bovenstaande 3 concepten:
^ 99051000146107:260686004=425689005
Dit levert de onderstaande lijst op van 30 concepten:
Nationale Terminology Server NTS
ECL is ook beschikbaar op de nationale terminologieserver, geïmplementeerd door Nictiz met het product “Ontoserver”. Dit is een FHIR-terminologieserver ontwikkeld door het Australische e-Health Research Center. Naast SNOMED biedt de NTS ook toegang tot andere codesystemen en waardelijsten, zoals de Nederlandse Labcodeset, UCUM, LOINC, ICD-10, ICF, ICPC-1, diverse NHG-tabellen inclusief de Nederlandse ICPC, Human Phenotype Ontology (HPO), en de HUGO Gene Nomenclature Committee (HGNC).
Ook zijn alle waardelijsten die in ART-DECOR staan via de NTS beschikbaar. De SNOMED-browser op de NTS heet “Shrimp” en de tool waarmee FHIR-codesystemen, waardelijsten en concept-maps kunnen worden gemaakt heet “Snapper”.
Referentiesets en waardelijsten op de NTS zijn via webservices (API’s) te ontsluiten. Dit is geen tool voor zorgverleners, maar IT-leveranciers kunnen via deze server referentiesets , waardelijsten en resultaten van ECL queries ophalen en gebruiken in hun applicaties.
Ook kunnen leveranciers zelf een FHIR-server configureren en de inhoud van de NTS naar deze eigen FHIR-server synchroniseren. Op deze manier kunnen ontwikkelaars bij IT-leveranciers de referentiesets en waardelijsten verder bewerken en aanvullen en als dropdownlijsten voor eindgebruikers van hun applicaties configureren.
ART-DECOR
ART-DECOR is een open source ontwikkelingstool. Nictiz gebruikt deze tool bij het opstellen, beheren en beschikbaar stellen van informatiestandaarden. Met ART-DECOR kunnen zorgverleners, terminologen, architecten, ontwerpers en programmeurs de nodige gegevens invoeren en iteratief verbeteren. Zo worden de functionele specificaties van zorgverleners vastgelegd in datasets en vertaald naar technische specificaties.
In ART-DECOR bij Nictiz zitten veel waardevolle gegevens die een rol kunnen spelen bij goed gebruik van SNOMED in de zorgsectoren. Ook voor het opstellen van waardelijsten kan het een geschikt hulpmiddel zijn. ART-DECOR bevat momenteel al heel veel waardelijsten van landelijke informatiestandaarden.
Conclusie
Er zijn veel tools, vaak open source, beschikbaar voor het inzetten van SNOMED in de zorgsectoren. Keuze van de juiste tools en het opzetten van een goede workflow zijn dan ook van groot belang. Zet op een rij wat er nodig is en check ook bij Nictiz en andere domeinen welke afwegingen zij reeds hebben gemaakt en waar ze tegen aan lopen bij het gebruik ervan.
Over Duometis
Duometis is gespecialiseerd in het implementeren van informatiestandaarden, terminologie en ontologie, FHIR implementation guides en andere uitwisselstandaarden in de zorg. Wij helpen u graag verder onder andere bij het implementeren van SNOMED in uw sector.